Η Μεσόγειος αντιμετωπίζει πλέον το ενδεχόμενο μιας μη αναστρέψιμης περιβαλλοντικής καταστροφής. Εκθεση του ΟΗΕ για τη μεσογειακή λεκάνη τονίζει την ανάγκη λήψης μέτρων άμεσα προκειμένου να ανασχεθεί η απώλεια της βιοποικιλότητας, να περιοριστούν οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες.

Η έκθεση, με θέμα την κατάσταση του περιβάλλοντος και της ανάπτυξης στη Μεσόγειο, πραγματοποιήθηκε από το Περιφερειακό Κέντρο Δράσης των Ηνωμένων Εθνών για τη Μεσόγειο (MAP/UNEP). Σύμφωνα με το περιεχόμενό της, το 15% των θανάτων στη Μεσόγειο οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες που θα μπορούσαν να είχαν αντιμετωπιστεί. Το 2016, πάνω από 228.000 άνθρωποι έχασαν πρόωρα τη ζωή τους λόγω της έκθεσης σε ατμοσφαιρική ρύπανση. Η περιοχή, ένας από τους σημαντικότερους τουριστικούς προορισμούς (προ κορωνοϊού, 360 εκατομμύρια αφίξεις ετησίως) αλλά και διαύλους της ναυσιπλοΐας, εκτιμάται ότι ρυπαίνεται με 730 τόνους πλαστικών κάθε μέρα. Η παρουσία περισσότερων από 1.000 χωροκατακτητικών ειδών είναι μια σοβαρή απειλή για τη βιοποικιλότητα.

Η έκθεση παρέχει ενδιαφέροντα στοιχεία για την κοινωνική/οικονομική και περιβαλλοντική κατάσταση στις 21 μεσογειακές χώρες και στην κοινή μας θάλασσα:

• Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τη Μεσόγειο σε σημαντικότερο βαθμό από ότι τον μέσο όρο του πλανήτη και είναι πλέον αισθητή με την άνοδο της θερμοκρασίας του αέρα και της επιφάνειας της θάλασσας. Παρότι η θερμοκρασία παγκοσμίως έχει αυξηθεί κατά 1,1 βαθμό, στη Μεσόγειο έχει αυξηθεί κατά 1,5 βαθμό Κελσίου και, σύμφωνα με την πρόσφατη μεγάλη μελέτη του ΟΗΕ (IPCC), η αύξηση θα φτάσει τους 2-3 βαθμούς έως το 2050.
• Η πληθυσμιακή πίεση στις παράκτιες περιοχές εξακολουθεί να αυξάνει. Την τελευταία 50ετία (1965-2015) οι χτισμένες περιοχές σε απόσταση 1 χιλιομέτρου από τη θάλασσα διπλασιάστηκαν. Ως αποτέλεσμα, η βιοποικιλότητα, τα παράκτια οικοσυστήματα και ιδίως οι υπηρεσίες της φύσης στην ανάσχεση πλημμυρών υποβαθμίστηκαν. Η έκθεση υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο για τη Διαχείριση των Παράκτιων Ζωνών της Σύμβασης της Βαρκελώνης (το οποίο η χώρα μας δεν έχει κυρώσει), οι χώρες πρέπει να απαγορεύσουν εντελώς τη δόμηση σε απόσταση τουλάχιστον 100 μέτρων από τη θάλασσα. Στην Ελλάδα, το 7%-9% της ακτογραμμής έχει χτιστεί – η Τουρκία βρίσκεται στο 10%-12%, η Ιταλία και η Ισπανία στο 13%-17%, το Ισραήλ στο 18%-26%, ενώ στη χειρότερη κατάσταση είναι η ακτογραμμή του Λιβάνου, της οποίας έχει χτιστεί το 27%-38%.
• Το 78% των ιχθυοαποθεμάτων υπεραλιεύεται, ενώ το 18% των ψαριών που αλιεύεται πετιέται ξανά στη θάλασσα.
• Τα ορυκτά καύσιμα εξακολουθούν να κυριαρχούν στη Μεσόγειο, με τις αντίστοιχες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

«Ρίχνοντας φως στα λάθη του παρελθόντος, η έκθεση μπορεί να δείξει τον δρόμο για μια πράσινη αναγέννηση της Μεσογείου. Ακολουθώντας ένα πιο πράσινο μονοπάτι ανάπτυξης, μπορεί να ανασχέσει τις τάσεις υποβάθμισης του περιβάλλοντος και να διασώσει τις επιτυχίες που είχαν καταγράψει με πολύ κόπο οι μεσογειακές χώρες, στην επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ», σχολίασε ο Γαετάνο Λεόνε, συντονιστής της Γραμματείας της Σύμβασης της Βαρκελώνης.

Γιώργος Λιάλιος

23.10.2020