Η παγκόσμια κρίση της πανδημίας επιβεβαιώνει με τον πιο τραγικό τρόπο τους φόβους, οι οποίοι είχαν εκφραστεί μετά τις τελευταίες μεγάλες καταστροφές σε Ελληνικό και Διεθνές επίπεδο, για την είσοδο σε μία νέα εποχή χαρακτηριζόμενη από:

α. Την εμφάνιση νέων κινδύνων και καταστροφών, άγνωστων έως σήμερα
β. Την παγκοσμιοποιημένη κλίμακα των καταστροφών και των κρίσεων
γ. Τον συνδυασμό κινδύνων – κρίσεων  και την συνθετότητα – πολυπλοκότητα εκδήλωσης τους
δ. Την εκδήλωση καταστροφών και κρίσεων σε ευαίσθητες γεωγραφικές περιοχές
ε. Τις τεράστιες κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις
στ. Ανατροπές στις εθνικές πολιτικές και στις διεθνείς σχέσεις με απρόβλεπτο αντίκτυπο

Η διαχείριση των καταστροφών και των κρίσεων αντιμετωπίζει μια νέα πρωτόγνωρη πρόκληση, να συνδέσει σε προ-καταστροφικό, συν-καταστροφικό και μετά-καταστροφικό επίπεδο, κρίσεις και καταστροφές ενός είδους με κρίσεις και καταστροφές άλλου είδους. Ο σχεδιασμός αυτός είναι εξαιρετικά δύσκολος, δεδομένου ότι οι ενέργειες και οι πολιτικές που απαιτούνται προκειμένου να αντιμετωπισθεί ο ένας κίνδυνος, ενισχύουν τις επιπτώσεις από το δεύτερο κίνδυνο ή την κρίση που συμβαδίζει χρονικά.

Για παράδειγμα ο σχεδιασμός για εγκλεισμό μέσα στις κατοικίες για την αντιμετώπιση της πανδημίας (COVID-19) δεν είναι συμβατός με τον σχεδιασμό εκκένωσης κτηρίων μετά από ένα μεγάλο σεισμό ή πυρκαγιά και απαιτούν συνύπαρξη μεγάλης πυκνότητας πληθυσμού σε ανοιχτούς χώρους.

Ένας αποτελεσματικός επιχειρησιακός σχεδιασμός για τη διαχείριση πολλαπλών κινδύνων απαιτεί έναν ουσιώδη καθορισμό δράσεων για το συνδυασμό των κινδύνων και άμεσες δράσεις για την αντιμετώπιση κάθε κινδύνου χωριστά, γεγονός που προϋποθέτει συνεργασία αλλά και αυτοτέλεια των διαχειριστών.

Οι νέες προσεγγίσεις στη διαχείριση, μπορεί να συνοψισθούν ως εξής:
α. Ειδικά ανεξάρτητα επιχειρησιακά σχέδια ανά κίνδυνο και περιοχή
β. Εξειδικευμένα επιχειρησιακά σχέδια για πολλαπλούς κινδύνους
γ. Άμεση επέμβαση με καινοτόμες τεχνικές και μέσα
δ. Διαρκής ενημέρωση και εκπαίδευση των πολιτών
ε. Αναγκαιότητα διεθνούς συνεργασίας για άμεση επέμβαση και βοήθεια
στ. Διεθνής οικονομική και τεχνική συνδρομή
ζ. Ταχεία ανάκαμψη και αποκατάσταση δομών-υποδομών

Στη νέα εποχή καλούμαστε να ανταπεξέλθουμε σε μια σύνθετη κατάσταση, όπου οι κίνδυνοι συμμετέχουν σε ένα αυτοτροφοδοτούμενο και επιταχυνόμενο κύκλο επιπτώσεων, από τις οποίες η μόνη διέξοδος που προβάλει είναι η τέλεια συνεργασία επιστημόνων όλων των κλάδων, των επιχειρησιακών φορέων και των πολιτών.

Δρ. Ευθύμης Λέκκας
Πρόεδρος Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος
Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Πρόεδρος Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού & Προστασίας

13/5/2020