Ανακυκλωνεται λιγοτερο απο το 40% των ηλεκτρονικων αποβλητων στην ΕΕ

Τα ηλεκτρονικά απόβλητα είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη ροή αποβλήτων στην ΕΕ, ανακυκλώνεται δε λιγότερο από το 40%. Οι ηλεκτρονικές συσκευές και ο ηλεκτρικός εξοπλισμός – από τα πλυντήρια ρούχων και τις ηλεκτρικές σκούπες έως τα έξυπνα τηλέφωνα και τους υπολογιστές – καθορίζουν τη σύγχρονη καθημερινότητα σε τέτοιο βαθμό που είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τη ζωή χωρίς τα εργαλεία αυτά. Ωστόσο, τα απόβλητα που παράγουν εμποδίζουν τις προσπάθειες της ΕΕ να μειώσει το οικολογικό της αποτύπωμα.

Τι είναι τα ηλεκτρονικά απόβλητα;

Τα απόβλητα ηλεκτρονικού και ηλεκτρικού εξοπλισμού, ή αλλιώς ηλεκτρονικά απόβλητα, καλύπτουν ποικιλία διαφορετικών προϊόντων που απορρίπτονται μετά τη χρήση.

Οι μεγάλες οικιακές συσκευές, όπως τα πλυντήρια ρούχων και οι ηλεκτρικές κουζίνες, είναι οι πλέον συλλεγόμενες, αντιπροσωπεύουν δε πάνω από το ήμισυ του συνόλου των συλλεγόμενων ηλεκτρονικών αποβλήτων.

Ακολουθούν ο εξοπλισμός πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών (φορητοί υπολογιστές, εκτυπωτές), οι ηλεκτρονικές συσκευές ευρείας κατανάλωσης και τα φωτοβολταϊκά πάνελ (βιντεοκάμερες, λαμπτήρες φθορισμού), και οι μικρές οικιακές συσκευές (ηλεκτρικές σκούπες, τοστιέρες).

Όλες οι άλλες κατηγορίες μαζί, όπως τα ηλεκτρικά εργαλεία και τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, αποτελούν μόλις το 7,2% των συλλεγόμενων ηλεκτρονικών αποβλήτων.

Ποσοστό ανακύκλωσης των ηλεκτρονικών αποβλήτων στην ΕΕ

Στην ΕΕ ανακυκλώνεται λιγότερο από το 40% του συνόλου των ηλεκτρονικών αποβλήτων, ενώ το υπόλοιπο δεν υπόκειται σε διαλογή. Οι πρακτικές ανακύκλωσης στα κράτη μέλη ποικίλλουν: το 2017, η Κροατία ανακύκλωσε το 81,3% του συνόλου των αποβλήτων ηλεκτρονικού και ηλεκτρικού εξοπλισμού, ενώ στη Μάλτα το ποσοστό ήταν 20,8%.

Γιατί χρειάζεται να ανακυκλώνουμε τα ηλεκτρονικά απόβλητα;

Ο απορριπτόμενος ηλεκτρονικός και ηλεκτρικός εξοπλισμός περιέχει δυνητικά επιβλαβή υλικά που ρυπαίνουν το περιβάλλον και αυξάνουν τους κινδύνους για τα άτομα που ασχολούνται με την ανακύκλωση ηλεκτρονικών αποβλήτων. Προκειμένου να αντιμετωπίσει το πρόβλημα αυτό, η ΕΕ θέσπισε νομοθεσία για την πρόληψη της χρήσης ορισμένων χημικών ουσιών, όπως ο μόλυβδος.

Πολλά σπάνια ορυκτά που είναι απαραίτητα για τη σύγχρονη τεχνολογία προέρχονται από χώρες οι οποίες δεν σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Προκειμένου να αποφευχθεί η ακούσια στήριξη των ένοπλων συγκρούσεων και των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι βουλευτές του ΕΚ έχουν θεσπίσει κανόνες που απαιτούν από τους Ευρωπαίους εισαγωγείς ορυκτών σπάνιων γαιών να ελέγχουν το ιστορικό των προμηθευτών τους.

Τι κάνει η ΕΕ για να μειώσει τα ηλεκτρονικά απόβλητα;

Τον Μάρτιο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ένα νέο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία (ΣΔΚΟ), το οποίο συγκαταλέγει τη μείωση των αποβλήτων ηλεκτρονικού και ηλεκτρικού εξοπλισμού στις βασικές του προτεραιότητες. Συγκεκριμένα η πρόταση περιγράφει άμεσους στόχους όπως το «δικαίωμα επισκευής» και η βελτίωση της δυνατότητας επαναχρησιμοποίησης εν γένει, η καθιέρωση κοινού φορτιστή, και η θέσπιση συστήματος ανταμοιβής, ώστε να ενθαρρύνεται η ανακύκλωση ηλεκτρονικών ειδών.

Πηγή: Eurostat, 2/1/2021

Ελληνας επιστημονας δειχνει τον δρομο αντιμετωπισης της υπερθερμανσης των πολεων

Στο κέντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος βρίσκεται το Ριάντ. Αφορμή ένα έργο-πιλότος για την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης των πόλεων, που φέρει την υπογραφή Έλληνα επιστήμονα.

Είναι μία συνθήκη που προκαλεί κλαυσίγελο. Σαν «μαύρο» αστείο, σαν τιμωρία της φύσης. Επειδή την ξεγέλασαν και ήρθε η στιγμή να απαντήσει. Στον τόπο, που πήρε το όνομά του από την ευλογία των δασών και του «πρασίνου».  Εκεί, στην καρδιά της αραβικής χερσονήσου, στην πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας, το Ριάντ (όνομα που προήλθε από τη λέξη rawdha – τόπος γεμάτος κήπους και δάση), οι συνθήκες αναδεικνύουν όλο και πιο θορυβωδώς ό,τι οι ινδιάνοι άφησαν γραμμένο στην πέτρα: όταν και το τελευταίο δένδρο θα έχει κοπεί, όταν και ο τελευταίος ποταμός θα έχει δηλητηριαστεί, όταν και το τελευταίο ψάρι θα έχει πεθάνει, τότε οι άνθρωποι θα καταλάβουν ότι τα λεφτά δεν τρώγονται…

Τα καλοκαίρια στην πόλη το θερμόμετρο «χτυπάει» 45άρια και οι βροχές κάθε άλλο παρά δροσίζουν. Το πράσινο θυσιάστηκε στον βωμό της ανάπτυξης. Εκεί, όπου γεμίζεις το ρεζερβουάρ του αυτοκινήτου σου με 20 λεπτά του ευρώ (!), είναι πλέον αδύνατο να ζήσεις, τουλάχιστον τα καλοκαίρια.

Βλέπεις, τα πετροδόλαρα δεν «περνούν» στο περιβάλλον. Ούτε βεβαίως και στην αρρώστια… «Ανάπτυξη για την ανάπτυξη… η φιλοσοφία του καρκινικού κυττάρου» είχε διατυπώσει τόσο σοφά ο Αμερικανός περιβαλλοντολόγος Edward Abbey.

Καθώς η ζωή στην αραβική πόλη των 5 εκατομμυρίων κατοίκων γίνεται όλο και πιο αφόρητη, η βασιλική επιτροπή της Σαουδικής Αραβίας κατέφυγε σε πανεπιστημιακό ίδρυμα της Αυστραλίας και δη στην επιστημονική ομάδα ενός Έλληνα καθηγητή, που δρα στη μακρινή ήπειρο, διερευνώντας και εφαρμόζοντας προηγμένα κλιματολογικά μοντέλα. Συγκεκριμένα πρόκειται για τον  Ματθαίο Σανταμούρη, καθηγητή Φυσικής στο πανεπιστήμιο της Αθήνας και επισκέπτη καθηγητή της Σχολής Θετικών και Κοινωνικών Επιστημών του Μητροπολιτικού Πανεπιστημίου του Λονδίνου, με μεταπτυχιακό στην Ενεργειακή Φυσική από το Πολυτεχνείο της Γκρενόμπλ.
Όπως εξηγεί ο ίδιος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «το Ριάντ είναι μια πόλη στη διακεκαυμένη ζώνη του πλανήτη. Κατά τη θερινή περίοδο, η θερμοκρασία της προσεγγίζει τους 45 βαθμούς. Τα νέα, υπέρψυχρα υλικά, που δημιουργήσαμε, ρίχνουν έως και κατά 10 βαθμούς τη θερμοκρασία της επιφάνειας, το καλοκαίρι»

Η ταχεία ανάπτυξη της πόλης, η σύγχρονη δόμηση και η αύξηση του πληθυσμού επιτείνουν σημαντικά το πρόβλημα της υπερθέρμανσης και δημιουργούν ιδιαίτερα προβλήματα θερμικής δυσφορίας, υπερβολικής ενεργειακής κατανάλωσης και ασφαλώς προβλήματα υγείας στους κατοίκους της.

Από την άλλη, η ερευνητική μου ομάδα στο Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας, στο Σίδνεϊ, έχει αναπτύξει προηγμένες και καινοτόμες τεχνολογίες θερμικής ανάσχεσης των πόλεων.

Έτσι σε μια πολύ θερμή ημέρα, που η θερμοκρασία του περιβάλλοντος μπορεί να ξεπεράσει τους 35 βαθμούς και εκείνη της ασφάλτου αγγίζει τους 70, τα νέα υλικά παρουσιάζουν επιφανειακή θερμοκρασία από 25 έως 30 βαθμούς και συνεισφέρουν ώστε να μειωθεί η μέγιστη θερμοκρασία των πόλεων έως και κατά 4 βαθμούς. Τα σύγχρονα αυτά υλικά σε συνδυασμό με την αστική βλάστηση και τη χρήση συστημάτων φυσικού δροσισμού μπορούν να μειώσουν έως και 90% τις ανάγκες κλιματισμού των κτηρίων, να βελτιώσουν τη θερμική άνεση μέσα και έξω από αυτά και να σώσουν εκατοντάδες ζωές. Φυσικά, με αυτόν τον τρόπο, αναζωογονείται η λειτουργία της ανοικτής πόλης, εντείνεται η εμπορική δραστηριότητά της και επιτρέπεται στους πολίτες να ζουν ελεύθερα στον ανοικτό αστικό χώρο».

«Αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο στον κόσμο σε έκταση και σπουδαιότητα έργο ανάσχεσης της τοπικής κλιματικής μεταβολής»

Ο Έλληνας ερευνητής με την ομάδα του έχουν εφεύρει προηγμένες μεθόδους πειραματικής αποτύπωσης των θερμικών χαρακτηριστικών των πόλεων με χρήση εναέριων μέσων (αεροπλάνα ή drones) εφοδιασμένων με οπτικές και θερμικές κάμερες και λογισμικό που επιτρέπει την τρισδιάστατη απεικόνιση της θερμικής κατάστασης των πόλεων και τον ακριβή εντοπισμό των τόπων υπερθέρμανσης, όπου απαιτούνται παρεμβάσεις.

Οι πειραματικές αυτές μέθοδοι έχουν εφαρμοστεί με μεγάλη επιτυχία σε πολλά έργα κυρίως στην Αυστραλία και την Ασία. Επιπλέον, οι επιστήμονες της συγκεκριμένης ομάδας έχουν αναπτύξει τρόπους ακριβούς προσομοίωσης της απόδοσης των υπαρχουσών τεχνολογιών θερμικής ανάσχεσης.

Έτσι, καταφέρνουν να βελτιστοποιήσουν το πρόγραμμα θερμικής ανάσχεσης μιας πόλης, να επιτύχουν το μέγιστο αποτέλεσμα και να αποφύγουν αστοχίες που συνήθως πηγάζουν από τον εμπειρισμό και την επιφανειακή μελέτη των προβλημάτων.

Για όλους αυτούς τους λόγους, οι επικεφαλής του Ριάντ κατέφυγαν στον κ. Σανταμούρη και την ομάδα του. «Αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο στον κόσμο σε έκταση και σπουδαιότητα έργο ανάσχεσης της τοπικής κλιματικής μεταβολής. Είναι ασφαλώς μεγάλη τιμή και μεγάλη ευθύνη για εμάς και θα προσπαθήσουμε να ανταποκριθούμε με τον καλύτερο τρόπο» δηλώνει ο ίδιος.

Ένα φιλόδοξο project με έναν Έλληνα επιστήμονα στην κεφαλή του, λοιπόν, ξεκινά να αναπτύσσεται στην καρδιά της Αραβίας. Και τόσο ο χρόνος εφαρμογής των καινοτόμων μεθόδων και κυρίως της απόδοσής τους, όσο και το συνολικό κόστος του έργου, που θα αναπτυχθεί σε διαφορετικές φάσεις, δεν έχουν ακόμα προσδιοριστεί.

Το σίγουρο είναι ότι ο προγραμματισμός του έργου περιλαμβάνει για αρχή, πλήρη καταγραφή των θερμικών χαρακτηριστικών της πόλης με ειδικό αεροπλάνο, εφοδιασμένο με σύνθετες θερμικές και οπτικές κάμερες, που θα «σαρώσει» το Ριάντ για πολλές ημέρες. Τα δεδομένα θα αναλυθούν σε ειδικό λογισμικό, προκειμένου να δημιουργηθεί ο θερμικός χάρτης της πόλης. Θα εντοπιστούν οι χώροι που προκαλούν τα προβλήματα υπερθέρμανσης και θα σχεδιαστούν, προσομοιωθούν και βελτιστοποιηθούν τεχνολογικές λύσεις θερμικής ανακούφισης κάθε περιοχής σε τομείς επιφάνειας 500Χ500 μέτρα.

Ακολούθως, θα υπολογιστεί το ενεργειακό και περιβαλλοντικό όφελος που θα προκύψει από την εφαρμογή των τεχνολογιών ανάσχεσης και θα προταθεί ένα πλήρες και λεπτομερές σχέδιο έργων υψηλής και καινοτόμου τεχνολογίας για τη θερμική ανακούφιση της πόλης. Στην επόμενη φάση, τα προτεινόμενα έργα θα υλοποιηθούν σταδιακά και θα αξιολογηθεί η απόδοσή τους.

Πού οφείλεται η υπερθέρμανση

Οι ειδικοί επιστήμονες έχουν πλέον καταλήξει πως οι σύγχρονες πόλεις καταγράφουν θερμοκρασίες έως και δέκα βαθμούς μεγαλύτερες από εκείνες των γειτονικών ημιαστικών η αγροτικών περιοχών. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Αττική το κέντρο της Αθήνας και τα δυτικά προάστια κατά τη θερινή περίοδο παρουσιάζουν 6 με 7 βαθμούς θερμοκρασία υψηλότερη από εκείνη των βορείων προαστίων. Δυστυχώς, η αστική υπερθέρμανση που θεωρείται ως το πλέον τεκμηριωμένο φαινόμενο κλιματικής μεταβολής, απασχολεί περισσότερες από 400 μεγάλες πόλεις ανά τον κόσμο.

Οφείλεται, δε, κυρίως στη μεγάλη πυκνότητα και μάζα των χρησιμοποιούμενων δομικών τεχνικών υλικών, όπως το μπετόν και η άσφαλτος που απορροφούν την ηλιακή ακτινοβολία, την αποθηκεύουν και την εκπέμπουν στο περιβάλλον.

Επίσης, στην αδυναμία διείσδυσης του αέρα εξαιτίας ακριβώς αυτής της μεγάλης πυκνότητας, καθώς και στην κάθε είδους ανθρωπογενή δραστηριότητα, που εκλύει θερμότητα (οχήματα, βιομηχανία, μη «πράσινα» κτήρια).

Με κάποιον τρόπο, ο καταστροφέας άνθρωπος, έστω και με αφορμή την απειλή σε βάρος του δικού του είδους, θα πρέπει να επανορθώσει ή έστω να ανακόψει το κακό, που προκαλεί στον πλανήτη.

Όπως καταλήγει ο κ. Σανταμούρης, «το έργο στο Ριάντ αποτελεί το μεγαλύτερο ανοιχτό εργαστήριο ευρείας αστικής κλίμακας για τη θερμική αναβάθμιση των πόλεων.  Είναι πιλότος για σύγχρονα μεγάλα έργα αντιμετώπισης της κλιματικής μεταβολής. Με το έργο αυτό η πόλη του Ριάντ γίνεται το κέντρο του παγκοσμίου ενδιαφέροντος για πιο ανθρώπινες πόλεις».

ΑΠΕ-ΜΠΕ , 27.8.2020

Αειφορικη διαχειριση η λυση στην κλιματικη αλλαγη

Τα τελευταία χρόνια οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής αποτελούν καίριο παγκόσμιο περιβαλλοντικό ζήτημα. Τα ακραία κλιματολογικά φαινόμενα παρουσιάζουν έξαρση κυρίως μετά τη Βιομηχανική εποχή, που παρατηρήθηκε ραγδαία αύξηση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα. Οι ανθρωπογενείς δράσεις θεωρούνται αποδεδειγμένα υπαίτιες για το κλίμα το οποίο αλλάζει.

Σημαντικότερη συνέπεια της κλιματικής αλλαγής αποτελεί η καθολική υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος με άμεσες συνέπειες την υποβάθμιση των αστικών κέντρων και την μείωση της ποιότητας διαβίωσης του ανθρώπου. Ξεχωριστός λόγος όμως, πρέπει να γίνει για τα δασικά οικοσυστήματα, τα οποία παρέχουν μια μεγάλου εύρους λίστα λειτουργιών στο περιβάλλον αλλά και στον άνθρωπο ειδικότερα και είναι αυτά τα οποία έχουν υποστεί τις μεγαλύτερες πιέσεις από το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής.

Βασικές αιτίες της επιδείνωσης του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής είναι η καύση των ορυκτών καυσίμων αλλά και σημαντικός παράγοντας αποτελεί η αποψίλωση των δασών, τα οποία δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα και λειτουργούν ως φυσικοί εξισορροπιστές της ατμόσφαιρας. Η διατάραξη αυτής της ισορροπίας του φυσικού κύκλου του άνθρακα έχει επιφέρει και πρόκειται να επηρεάσει ακόμη περισσότερο αρκετούς τομείς, συμπεριλαμβανομένων της παγκόσμιας υγείας, της οικονομίας αλλά και της ισορροπίας των δασικών οικοσυστημάτων.

Σύμφωνα με την έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) για το έτος 2007 οι παγκόσμιες συγκεντρώσεις των αεριών: διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο και διοξείδιο του αζώτου έχουν αυξηθεί ραγδαία από το 1750. Ο λόγος της αύξησης των συγκεντρώσεων των αερίων του θερμοκηπίου, όπως αποκαλούνται, είναι οι ανθρώπινες δραστηριότητες και πιο συγκεκριμένα η εντατική γεωργία, η εξόρυξη ορυκτών καυσίμων αλλά και οι αλλαγή χρήσης γης.

Το κλίμα αλλάζει διαχρονικά σύμφωνα με παλαιοκλιματικές πληροφορίες και είναι ένα φαινόμενο λογικό, όμως η παγκόσμια θέρμανση του πλανήτη που συντελείται τα τελευταία εξήντα χρόνια είναι ασυνήθιστη και αδιαμφισβήτητη. Τα στοιχεία που συνετέλεσαν σε αυτήν την κατάληξη είναι η αύξηση των τιμών της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας, η θερμοκρασία των ωκεανών, η εκτεταμένη τήξη του πάγου αλλά και η παγκόσμια αύξηση της μέσης στάθμης της θάλασσας.

Η αποψίλωση, η αστικοποίηση και οι μετατοπίσεις στα πρότυπα βλάστησης αλλάζουν επίσης το κλίμα και προκαλούν μεταβολές στην ισορροπία απελευθέρωσης και απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα. Η διαδικασία της αποψίλωσης των δασών απελευθερώνει άνθρακα στην ατμόσφαιρα, και κυρίως διοξείδιο του άνθρακα. Επιπροσθέτως, η μείωση της έκτασης των δασών μειώνει αυτόματα την ικανότητα απορρόφησης του διοξειδίου του άνθρακα και επομένως αυτό παραμένει στην ατμόσφαιρα αδέσμευτο. Ενώ τέλος, η αποψίλωση των δασών μέσω της καύσης τους προκαλεί οξείδωση στο έδαφος και αυτό έχει τεράστιες συνέπειες.

Συμπερασματικά, εφόσον η αλλαγή του κλίματος έχει προκληθεί από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες θα πρέπει λοιπόν ο άνθρωπος να θεσπίσει τα εργαλεία και να καθορίσει το πλαίσιο και τις πολιτικές που θα συμβάλλουν στην μείωση του φαινομένου.

Τα δασικά οικοσυστήματα εκτιμάται ότι θα στρεσαριστούν λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας και αυτό θα έχει σαν συνέπεια την μετακίνηση των πληθυσμών των δασικών δέντρων, τη χωρική μετατόπισή τους πιθανόν σε άλλο γεωγραφικό εύρος. Φυσικά, αυτό το φαινόμενο δεν είναι μια διαδικασία που συντελείται με ταχύτητα ούτε παρατηρείται άμεσα, αυτό θα συμβεί σε βάθος χρόνου και επίσης θα επιφέρει τη μετακίνηση των δασοορίων αλλά και τη μετακίνηση των ειδών της χλωρίδας και της πανίδας τα οποία έχουν το ενδιαίτημα τους εντός των εν λόγω δασικών οικοσυστημάτων.

Μία άλλη συνέπεια της κλιματικής αλλαγής είναι οι πυρκαγιές. Στα Μεσογειακά οικοσυστήματα, οι υψηλές θερμοκρασίες κατά τους θερινούς μήνες συνοδευόμενες από μακράς διαρκείας ξηρή περίοδο που χαρακτηρίζεται από έλλειψη βροχοπτώσεων καθιστά τη δασική βλάστηση ιδιαιτέρως εύφλεκτη. Οι πυρκαγιές που λαμβάνουν χώρα στα δασικά οικοσυστήματα έχουν αρνητικές επιπτώσεις σε αρκετούς τομείς που συμβάλλουν στη καλή υγεία των δασών. Αρχικά, η πυρκαγιά υποβαθμίζει την ποιότητα του εδάφους και παράλληλα αυξάνει τον κίνδυνο διάβρωσης του. Επιπροσθέτως, η συχνότητα, η ένταση της φωτιάς και το μέγεθός της επηρεάζουν την αναβλαστική ικανότητα των ειδών και επομένως τις στρατηγικές επιβίωσης των δασικών ειδών. Έτσι, εάν οι μηχανισμοί επιβίωσης δε λειτουργήσουν σωστά τότε προκύπτει υποβάθμιση ολόκληρου του δασικού οικοσυστήματος.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, και ως συνέπεια της οικονομικής κρίσης, περίπου το 60% των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου παράγονται από τον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Ο φυσικός πλούτος της Ελλάδας, η μεγάλη της βιοποικιλότητα και τα αυτοφυή δάση της επηρεάζονται άμεσα από τη μεταβολή των κλιματολογικών συνθηκών. Η αύξηση της θερμοκρασίας που ήδη παρατηρείται στη χώρα μας προκαλεί παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας και αυξάνει τον αριθμό των πυρκαγιών οι οποίες έχουν καταστροφικές συνέπειες για τα δασικά οικοσυστήματα επηρεάζοντας την επιβίωση τους, αλλά και για τους ανθρώπους επηρεάζοντας την υγεία, την ποιότητα του αέρα αλλά και του νερού καθώς επίσης υποβαθμίζουν και την αξία του δάσους ως σημείο αναψυχής και τουριστικών αποδράσεων. Επομένως, οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής ποικίλουν και διαταράσσουν μεγάλο εύρος τομέων.

Η άμεση υιοθέτηση και εφαρμογή εθνικού σχεδίου προσαρμογής κρίνεται απαραίτητη με σκοπό τη άμβλυνση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Βασική αξία της δημιουργίας μιας στρατηγικής κατά της κλιματικής αλλαγής θα πρέπει να είναι η αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων. Η κοινωνία έχει μεγάλες απαιτήσεις από τα δασικά οικοσυστήματα, θα πρέπει να εξυπηρετούν τον λειτουργικό τους ρόλο, να παράγουν αγαθά αλλά και άυλες υπηρεσίες και αυτό σε συνδυασμό με την εντατικοποίηση των αλλαγών χρήσεων γης, την υποβάθμιση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα και την αυξανόμενη απόθεση αζώτου έχει σαν αποτέλεσμα να ληφθούν μέτρα για την αύξηση της ανθεκτικότητας των δασών σε αυτό το σύμπλεγμα παραγόντων.

Με τη λήψη μέτρων για την πρόληψη της κλιματικής αλλαγής και την εφαρμογή ορθών διαχειριστικών μέτρων, θα αντιμετωπιστούν οι δυσμενείς επιπτώσεις στα δασικά οικοσυστήματα ενώ παράλληλα θα περιοριστούν και τα οικονομικά οφέλη που ο άνθρωπος καρπώνεται από τα φυσικά οικοσυστήματα. Υπό το πλαίσιο αυτό κρίθηκε αναγκαίο να επιδιωχθούν περισσότερο φιλοπεριβαλλοντικές πολιτικές παγκοσμίως και να γίνει κατανοητή η ανάγκη για στροφή στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στον έλεγχο και τον περιορισμό της ρύπανσης από τις αυξανόμενες ανάγκες της κοινωνίας.

Οι Τεχνολογίες Περιβάλλοντος έχοντας πλέον εισβάλλει δυναμικά στην καθημερινότητα των πολιτών διευκολύνοντάς την, συμμετέχουν ενεργά στην προστασία του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής προάγοντας την Πράσινη Πληροφορική και την Ενεργειακή Βιωσιμότητα. Όταν χρησιμοποιούνται προς όφελος του φυσικού περιβάλλοντος και συμβάλλουν στην αειφόρο ανάπτυξη τότε μπορούμε να μιλάμε για περιβαλλοντικά βιώσιμες τεχνολογίες περιβάλλοντος.

Η συνειδητοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων έχουν αναδιαμορφώσει τη λειτουργία και τις προτεραιότητες του επιχειρηματικού, του επενδυτικού αλλά και του δημόσιου τομέα που θεωρείται ο πυλώνας της στρατηγικής κάθε χώρας. Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα αποτελεί πλέον στη σημερινή εποχή, οδηγό για την ανάπτυξη στρατηγικών προς τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας.

Η προστασία του περιβάλλοντος, η μείωση του διοξειδίου του άνθρακα και η προστασία ενάντια στην κλιματική αλλαγή έχουν εδραιωθεί πλέον στις παγκόσμιες προτεραιότητες. Η αειφορική διαχείριση αποτελεί τη βασική ιδέα της Agenda 2030 προάγοντας την ισορροπημένη ανάπτυξη της οικονομίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Προς αυτή την κατεύθυνση, σημαντικό εργαλείο είναι η τεχνολογία, η οποία με την εξέλιξη και την πρόοδό της δύναται να οδηγήσει σε νέα αγαθά τα οποία προάγουν τους στόχους της ατζέντας για το 2030.

Πηγή: envinow – 6 Ιουν 2020 (του Δρ. Κωστή Γ. Πανυτσίδη)

Επενδυσεις και Ταμειο Ανακαμψης επιταχυνουν την ενεργειακη μεταβαση μετα τον κορωνοϊο

«Αξιοποιούμε την κρίση του κορωνοϊού ως ευκαιρία για την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης, που βρίσκεται στο επίκεντρο του σχεδίου ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας»

Αυτό ήταν το βασικό μήνυμα που έστειλε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γεράσιμος Θωμάς από το βήμα του πρώτου συνεδρίου του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας “CleanEnergyTransitions” που πραγματοποιήθηκε χθες μέσω τηλεδιάσκεψης. Στο συνέδριο συμμετείχαν Υπουργοί από 40 χώρες του κόσμου (στις οποίες αναλογεί το 80% της κατανάλωσης ενέργειας και εκπομπών ρύπων), διευθυντικά στελέχη μεγάλων ενεργειακών ομίλων, επικεφαλής αναπτυξιακών τραπεζών καθώς και εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών.

Όλοι οι συμμετέχοντες υπογράμμισαν την σημασία ανεύρεσης τρόπων για την στήριξη της μετάβασης προς την καθαρή ενέργεια, παρά τις προκλήσεις στην τρέχουσα συγκυρία και συμφώνησαν ότι ο διάλογος και η διεθνής συνεργασία μπορεί να συνεισφέρουν σημαντικά προς την κατεύθυνση αυτή. Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Θωμάς στην παρέμβασή του σημείωσε ότι η λληνική κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να βρεθεί στην εμπροσθοφυλακή της διεθνούς πορείας προς την πράσινη ενέργεια. Παρουσίασε δε ένα σχέδιο που αναδεικνύει την Ελλάδα ως μια από τις πιο φιλόδοξες χώρες στον τομέα αυτό, «γεννά», -όπως σημείωσε- σημαντικές επενδυτικές ευκαιρίες για τον ιδιωτικό τομέα και θα συγχρηματοδοτηθεί από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ. Περιέγραψε δε τους βασικούς του άξονες ως εξής:

1. Κλείσιμο όλων των εν λειτουργία λιγνιτικών μονάδων (που αναλογούν στο 20% της ηλεκτροπαραγωγής) έως το 2023 και κλείσιμο του «κενού» που θα δημιουργηθεί κυρίως από ΑΠΕ.
2. Διπλασιασμός του μεριδίου των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα της χώρας έως το 2030. Σημαντικό ορόσημο προς αυτή την κατεύθυνση είναι ότι φέτος συντελέστηκαν δυο δημοπρασίες για έργα ΑΠΕ εν μέσω πανδημίας, μέσω των οποίων καλύφθηκε το 75% των προγραμματισμένων επενδύσεων για ΑΠΕ για το 2020 , οδηγώντας το υπουργείο να επανεξετάσει τον προγραμματισμό του.
3. Υλοποίηση ενός «Κύματος Ανακαίνισης» που θα αφορά στην ενεργειακή αναβάθμιση όχι μόνο κατοικιών, αλλά και δημοσίων κτιρίων και επιχειρήσεων
4. Ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας μέσω της επέκτασης και του εκσυγχρονισμού των δικτύων. Στον τομέα αυτό προγραμματίζονται επενδύσεις 5,5 δις. ευρώ έως το 2028, που σχετίζονται κατά κύριο λόγο με τις νησιωτικές διασυνδέσεις που υλοποιεί ο ΑΔΜΗΕ και την ψηφιοποίηση του δικτύου διανομής που διαχειρίζεται ο ΔΕΔΔΗΕ.

Ειδική μνεία έκανε ο κ. Θωμάς και στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων (ΔΕΠΑ Υποδομών και Εμπορίας, ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΔΗΕ), μέσω των οποίων θα αντληθούν κεφάλαια που θα διευκολύνουν την ενεργειακή μετάβαση, για την οποία υπογράμμισε ότι απαιτείται και αυξημένη συνεργασία με τις γειτονικές χώρες. Αυτή θα επιτευχθεί μέσω της ενίσχυσης των ηλεκτρικών διασυνδέσεων με Βουλγαρία, Ιταλία, Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία και Τουρκία.

Ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας συμμετείχε στο Υψηλού Επιπέδου Πάνελ για έναν Ανθεκτικό και Βιώσιμο κλάδο Ηλεκτρισμού, το οποίο συντόνισε η Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ KadriSimson. Οι συμμετέχοντες ανέδειξαν τον κομβικό ρόλο του ηλεκτρισμού στη μετάβαση προς την καθαρή ενέργεια και την ιστορική ευκαιρία για εκσυγχρονισμό και βελτίωση της αξιοπιστίας και της ασφάλειας των ενεργειακών συστημάτων μέσω της διαφοροποίησης του ενεργειακού μείγματος και της ενίσχυσης της ευελιξίας που θα επιτρέψει την ενσωμάτωση μεγαλύτερου μεριδίου ΑΠΕ.

Πηγή: envinow.gr, 18.7.2020

Ενδεχομενο μετακινησης οικισμων λογω εντονων κατολισθητικων φαινομενων

Το ενδεχόμενο μετακίνησης κάποιων ορεινών οικισμών ή τμημάτων τους που βρίσκονται σε σημεία με έντονα κατολισθητικά φαινόμενα πρέπει να εξετάσει σοβαρά η πολιτεία.

Αυτό υποστηρίζει ο καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής και Γεωλογίας και πρόεδρος του ΟΑΣΠ Ευθύμης Λέκκας, εκτιμώντας ότι η συνεχής επένδυση σε ακριβά αντιδιαβρωτικά έργα δεν έχει λογική στις περιοχές όπου τα εδάφη είναι πολύ διαβρωμένα. Συνολικά στον νομό Καρδίτσας έχουν εντοπιστεί 260 θέσεις όπου βρίσκονται σε εξέλιξη κατολισθήσεις.

«Στα ορεινά της Καρδίτσας υπάρχει ιστορικό κατολισθήσεων, ιδίως στην Αργιθέα και τον Ταυρωπό. Εχουν εκπονηθεί δεκάδες μελέτες ήδη από τη δεκαετία του ’60 για την αντιμετώπιση του φαινομένου», εξηγεί ο κ. Λέκκας. «Ωστόσο, μετά τον “Ιανό” η κατάσταση στην περιοχή είναι πρωτόγνωρη: οι κατολισθήσεις εκδηλώθηκαν ταυτόχρονα με τις έντονες βροχοπτώσεις, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί το γνωστό πλημμυρικό κύμα που προκάλεσε ζημιές στην πόλη της Καρδίτσας και στις γύρω περιοχές. Η μετακίνηση των εδαφών είναι τεράστια, σε κάποιες περιοχές του Ταυρωπού και της Αργιθέας άλλαξε το τοπίο».

Καθηγητές και ερευνητές του τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών προχώρησαν το προηγούμενο διάστημα σε καταγραφή των σημείων που αντιμετωπίζουν πρόβλημα μετά τον «Ιανό». Συνολικά καταγράφηκαν πάνω από 260 θέσεις που αναπτύσσονται κατολισθητικά φαινόμενα, τα οποία τροφοδότησαν με μεγάλες ποσότητες στερεοπαροχής το υδρογραφικό δίκτυο και ενίσχυσαν καθοριστικά το πλημμυρικό κύμα. «Το φαινόμενο δεν έχει σταματήσει γιατί έχει γίνει μεγάλη διείσδυση υδάτων στο έδαφος. Ετσι ενεργοποιούνται και παλιές κατολισθήσεις, παράλληλα με νέες, που όταν έχει νέες βροχοπτώσεις παρασέρνουν οικισμούς, γέφυρες, υποδομές», εξηγεί ο κ. Λέκκας.

Τι πρέπει να γίνει;

«Προς το παρόν έχουν πραγματοποιηθεί κάποιες επεμβάσεις στην περιοχή, είναι όμως πυροσβεστικές. Πρέπει, όμως, να υπάρξει μια συστηματική αποτύπωση και μελέτη του φαινομένου σε όλη του την έκταση και όχι αποσπασματική αντιμετώπιση ανά τοποθεσία. Μόνο έτσι θα δημιουργηθεί το κατάλληλο επιστημονικό και τεχνικό υπόβαθρο για τη μακροπρόθεσμη προστασία και ανάπτυξη, λαμβάνοντας υπόψη και το νέο πλαίσιο που διαμορφώνει η κλιματική κρίση», λέει ο κ. Λέκκας.

«Κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει να εξεταστεί σοβαρά η μετακίνηση κάποιων οικισμών όπως η Αγία Μαρίνα και η Κτιμένη και να αναπτυχθούν σε άλλη διάταξη κάποιοι άλλοι όπως η Καρίτσα. Γνωρίζω ότι είναι ένα πολύ δύσκολο θέμα γιατί ενέχει τον κοινωνικό παράγοντα, κανείς δεν θέλει να εγκαταλείψει το σπίτι του.

Όμως δεν έχει νόημα να κατασκευάζουμε ακριβά έργα και αυτά λίγα χρόνια μετά να καταστρέφονται, να επιμένουμε σε περιοχές που έχουν πολύ σαθρά εδάφη. Προς το παρόν οι δήμοι, η Περιφέρεια, τα υπουργεία είναι όλοι διαστακτικοί. Θα πρέπει όμως να λάβουμε κάποιες δύσκολες αποφάσεις για το καλό της περιοχής».

12/1/2021

Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Έκκληση Γκουτιερες για μια «πρασινη ανακαμψη» απο την πανδημια

Η κρίση του κορωνοϊού θέτει νέες προκλήσεις στις διεθνείς διαπραγματεύσεις για το κλίμα. Οι Υπουργοί Περιβάλλοντος 35 χωρών συναντήθηκαν σε ένα διήμερο συνέδριο με σκοπό την πρόοδο στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Το συνέδριο που διοργανώθηκε στις 27 και 28 Απριλίου από το Υπουργείο Περιβάλλοντος της Γερμανίας ονομάζεται «Κλιματικός Διάλογος του Πέτερσμπουργκ». Το Ηνωμένο Βασίλειο, που επρόκειτο να προεδρεύσει στην επόμενη Διάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή, προέδρευσε από κοινού με την Γερμανία στον φετινό Κλιματικό Διάλογο του Πέτερσμπουργκ. Υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη συζήτησαν ποια μέτρα θα μπορούσαν να ανοίξουν το δρόμο για μια πράσινη ανάκαμψη από την οικονομική κρίση. Ο άλλος στόχος ήταν η σύναψη διεθνών συμφωνιών για φιλόδοξη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα παρά την αναβολή της 26ης Συνδιάσκεψης για το Κλίμα που είχε προγραμματιστεί για το Νοέμβριο του 2020 στη Γλασκόβη (και παραμένει τώρα χωρίς ημερομηνία). Πραγματοποιήθηκαν επίσης επιπλέον συνδιαλέξεις μεταξύ μη κυβερνητικών φορέων όπως επιχειρήσεων, πόλεων, ΜΚΟ, think tanks και των διαπραγματευτών. Όπως και τα προηγούμενα χρόνια, συμμετείχε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, και η Γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ. Στα σχόλιά του, ο Γκουτέρες τόνισε ότι ο κορωνοϊός έχει αποκαλύψει την ευθραυστότητα των κοινωνιών και των οικονομιών μας μπροστά σε κρίσεις και έχει εκθέσει πλήρως τις ανισότητες που απειλούν την πρόοδο στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης. «Η καθυστερημένη ανάληψη δράσης για το κλίμα θα μας κοστίσει ασύγκριτα περισσότερο σε ζωές και μέσα βιοπορισμού, κατεστραμμένες επιχειρήσεις και οικονομίες. Το υψηλότερο τίμημα είναι το τίμημα του να μην δράσουμε», προειδοποίησε.

Ο Γκουτέρες ωστόσο επεσήμανε ότι ενώ τα έθνη σχεδιάζουν την ανάκαμψη από την πανδημία του κορωνοϊού, «η διεθνής κοινότητα έχει μια μεγάλη ευκαιρία να οδηγήσει τον κόσμο σε έναν πιο βιώσιμο και χωρίς αποκλεισμούς δρόμο». Ο Γενικός Γραμματέας πρότεινε έξι δράσεις σχετικές με το κλίμα οι οποίες θα διαμορφώσουν την ανάκαμψη. Μεταξύ αυτών είναι η παροχή νέων θέσεων εργασίας και επιχειρήσεων μέσω μίας καθαρής, πράσινης μετάβασης ενώ τα έθνη ξοδεύουν τρισεκατομμύρια στην ανάκαμψη από τον κορωνοϊό. «Οι επενδύσεις πρέπει να επιταχύνουν την απανθρακοποίηση όλων των τομέων της οικονομίας», τόνισε. Ο Γκουτέρες δήλωσε επίσης την ανάγκη συνεργασίας για να αντιμετωπιστεί τόσο ο κορωνοϊός όσο και η κλιματική κρίση: «Για να επιλυθούν και οι δύο επείγουσες καταστάσεις, πρέπει να εργαστούμε μαζί ως διεθνής κοινότητα. Όπως και ο κορωνοϊός, τα αέρια του θερμοκηπίου δεν σέβονται σύνορα. Η απομόνωση είναι παγίδα. Καμία χώρα δεν μπορεί να επιτύχει μόνη της». Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι έχει απομείνει λίγος χρόνος αν ο κόσμος θέλει να επιτύχει τον κύριο στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα – την διατήρηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε κάτω από 2 °C, ιδανικά 1,5 °C. Κάποιοι έχουν παρομοιάσει επίσης την στρατηγική που υιοθετήθηκε από χώρες που καταπολεμούν την πανδημία – την ιδέα εξομάλυνσης της καμπύλης των μολύνσεων ώστε να μην καταρρεύσουν τα συστήματα – με την ανάγκη μείωσης του ποσοστού εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη. Κλείνοντας, ο Γενικός Γραμματέας δήλωσε: «Έχουμε μια σπάνια και σύντομη ευκαιρία να ανοικοδομήσουμε τον κόσμο μας καλύτερο. Ας χρησιμοποιήσουμε την πανδημία για τη δημιουργία βάσης για έναν ασφαλή, υγιή, χωρίς αποκλεισμούς και πιο ανθεκτικό κόσμο για όλους τους ανθρώπους».

envinow.gr, 1.5. 2020

Διαταρασσουμε τα οικοσυστηματα, πληρωνουμε το τιμημα με τη ζωη μας

Της Χριστίνας Ευτύχη* 03.05.2020

Τα τελευταία χρόνια, οι ρυθμοί με τους οποίους διαταράσσουμε τα οικοσυστήματα και οδηγούμε άλλα είδη σε εξαφάνιση είναι τόσο μεγάλοι που ούτε εμείς οι ίδιοι προλαβαίνουμε να προσαρμοστούμε στις συνεχείς περιβαλλοντικές αλλαγές που προκαλούμε. Η εκβιομηχάνιση, η αστικοποίηση, η αποψίλωση δασών και η εμπορία άγριων ζώων φέρνουν όλο και πιο κοντά τους ανθρώπους με είδη της άγριας πανίδας με τα οποία δεν έρχονταν σε επαφή παλαιότερα

Ο αγώνας της Κόκκινης Βασίλισσας είναι ένα περιστατικό από το βιβλίο του Λιούις Κάρολ «Η Αλίκη μέσα από τον καθρέφτη» που αποτελεί συνέχεια της «Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων». Σ’ αυτό, η Κόκκινη Βασίλισσα (μια αναπαράσταση της βασίλισσας στο σκάκι) και η Αλίκη τρέχουν ασταμάτητα, ενώ όλα γύρω τους φαίνεται να μην αλλάζουν θέση. Η Κόκκινη Βασίλισσα εξηγεί στην Αλίκη πως στη χώρα της, προκειμένου να παραμείνει κανείς στην ίδια θέση, πρέπει να τρέχει αδιάκοπα.

Το περιστατικό αυτό έχει καθιερωθεί ως λογοτεχνική μεταφορά για να εξηγήσει μια από τις σημαντικότερες ιδέες στην εξελικτική βιολογία, γνωστή ως «Υπόθεση της Κόκκινης Βασίλισσας» (Red Queen Hypothesis). Η «Υπόθεση της Κόκκινης Βασίλισσας», όπως περιγράφηκε στις αρχές της δεκαετίας του ‘70 από τον εξελικτικό βιολόγο Λι Βαν Βέιλεν, αναφέρεται στον συνεχή εξελικτικό αγώνα επιβίωσης, στον οποίο βρίσκεται κάθε είδος λόγω της προσαρμογής του σε άλλα ανταγωνιστικά είδη με τα οποία συνεξελίσσεται. Αυτό το σχήμα περιγράφει και τη σχέση μας με τους παθογόνους μικροοργανισμούς (τους μικροοργανισμούς που μπορούν να προκαλέσουν νόσο). Τόσο εμείς όσο και οι παθογόνοι μικροοργανισμοί είμαστε καταδικασμένοι σε συνεχή αλλαγή και προσαρμογή, σε έναν διαρκή αγώνα δρόμου κατά τον οποίο κανείς δεν αποκτά μόνιμο προβάδισμα έναντι του άλλου. Ως εκ τούτου δεν είναι τυχαίο ότι το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελεί ένα από τα ταχύτερα εξελισσόμενα συστήματα του οργανισμού μας, καθώς το βιολογικό μας γίγνεσθαι περιλαμβάνει συνεχή προσαρμογή έναντι πολλών διαφορετικών παθογόνων. Η έκθεσή μας σε μικρόβια αποτελεί ουσιαστικό μέρος της εξελικτικής μας ιστορίας. Η πολυπλοκότητα του ανοσοποιητικού συστήματος του ανθρώπου μπορεί να γίνει αντιληπτή μόνο σε σχέση με την ποικιλία των παθογόνων από τα οποία μας προστατεύει.

Ομως, παρότι γνωρίζουμε ότι υπάρχει πρωτοφανής ποικιλομορφία παθογόνων στη φύση, υπάρχει σημαντική αβεβαιότητα ως προς την ικανότητά μας να προβλέψουμε πότε, πού και πώς αναδύονται νέα παθογόνα που μπορούν να προκαλέσουν νόσο. Σε αναγνώριση αυτού του γεγονότος (κι έχοντας υπόψη του τις προηγούμενες επιδημίες Εμπολα και SARS), το 2018, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συμπεριέλαβε στον κατάλογο των ασθενειών που απαιτούν άμεση προσοχή με κίνδυνο διεθνούς εξάπλωσης την ασθένεια Χ – ορίζοντας ως Χ μια απροσδιόριστη ασθένεια. Με τον τρόπο αυτό ο ΠΟΥ ήθελε να καταστήσει γνωστό ότι ανά πάσα στιγμή θα μπορούσε να προκληθεί μια σοβαρή επιδημία από ένα νέο αναδυόμενο παθογόνο, άγνωστο επί του παρόντος, κι ότι θα πρέπει να είμαστε σε ετοιμότητα.

Ο εξελικτικός αγώνας επιβίωσης ανάμεσα σε εμάς και τους παθογόνους μικροοργανισμούς λαμβάνει χώρα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, στο οποίο αμφότεροι πρέπει να προσαρμοζόμαστε. Σε μεγάλο βαθμό, όμως, οι αλλαγές του περιβάλλοντος είναι απόρροια της δικής μας επέμβασης. Ο άνθρωπος κατέχει ξεχωριστή θέση ανάμεσα στα έμβια όντα. Εχοντας καταλάβει τεράστιο μέρος της γήινης σφαίρας, πολύ μεγαλύτερο από ό,τι θα περίμενε κανείς να του αναλογεί σύμφωνα με το μέγεθός του, έχει υπό τον έλεγχό του τη ροή μεγάλου μέρους ενέργειας και πρώτων υλών, ενώ συνεχίζει ανενόχλητος να επεκτείνει την κυριαρχία του στη Γη εις βάρος των υπόλοιπων 8,7 εκατομμυρίων ειδών με τα οποία μοιράζεται τον πλανήτη. Διαγράφεται έτσι ένας κύκλος αυτοαναφορικότητας, όπου οι συνθήκες στις οποίες πρέπει να προσαρμοζόμαστε προκειμένου να επιβιώσουμε καθορίζονται από τον τρόπο με τον οποίο επεμβαίνουμε στο περιβάλλον μας. Οι επιπτώσεις αυτής της επέμβασης διαβάζονται στη σημερινή πανδημία COVID-19.

Η ασθένεια COVID-19 πρωτοεμφανίστηκε στην πόλη Γουχάν, πρωτεύουσα της κινεζικής επαρχίας Χουμπέι. Ο ιός SARS-CoV-2 που την προκαλεί ανήκει στην οικογένεια των κορονοϊών -όπως και οι ιοί που προκάλεσαν τις παλαιότερες επιδημίες SARS (2002) και MERS (2012)- οι οποίοι έχουν ασυνήθιστα υψηλή ικανότητα να διαπερνούν τα όρια των ειδών, μεταπηδώντας εύκολα από ένα είδος σε άλλο. Επειδή πολλά από τα πρώτα κρούσματα συνδέθηκαν με μια αγορά θαλασσινών στην οποία πωλούνταν και άγρια ζώα, υπάρχει η υποψία ότι αυτή αποτέλεσε την αρχική εστία μόλυνσης και ότι ο ιός μεταδόθηκε στον άνθρωπο έπειτα από επαφή με μολυσμένο ζώο. Ισως είναι σημαντικό να έχουμε υπόψη μας επίσης ότι τις τελευταίες δεκαετίες η επαρχία Χουμπέι έχει εξελιχθεί σε σημαντικό βιομηχανικό κέντρο. Η πόλη Γουχάν, έχοντας εξαπλωθεί γεωγραφικά, κατέλαβε μεγάλο μέρος του φυσικού περιβάλλοντος, διαταράσσοντας αμέτρητους οικοτόπους και υποχρεώνοντας τους κατοίκους από τα τριγύρω χωριά να μετακινηθούν στην πόλη. Η εκδίωξη αγροτών από τις φάρμες τους είχε ως αποτέλεσμα τον μετασχηματισμό ατομικών και τοπικών μοντέλων γεωργίας και κτηνοτροφίας σε πιο βιομηχανικά μοντέλα.

Αν και η αιτία της εμφάνισης του SARS-CoV-2 δεν έχει διευκρινιστεί ακόμη, συγκριτικές μελέτες εντόπισαν κορονοϊούς που παρουσιάζουν μεγάλο βαθμό ομοιότητας με τον SARS-CoV-2 σε νυχτερίδες και παγκολίνους. Παρότι είναι γνωστό ότι οι νυχτερίδες αποτελούν δεξαμενή κορονοϊών, ο ακριβής ρόλος που έπαιξαν στην προέλευση του SARS-CoV-2 δεν έχει διασαφηνιστεί. Επιπλέον, θεωρείται πιθανό να υπήρξε και ένα άλλο είδος θηλαστικού που έπαιξε ρόλο ενδιάμεσου ξενιστή, από τον οποίο ο ιός μεταπήδησε στον άνθρωπο. Επιστήμονες από το Κλινικό Κέντρο Δημόσιας Υγείας της Σανγκάης που εμπλέκονται στις μελέτες αυτές αναφέρουν σε σχετικό άρθρο (στις 16 Απριλίου στο Cell) ότι απαιτείται εκτενέστερη δειγματοληψία ζώων που έρχονται σε επαφή με ανθρώπινους πληθυσμούς, προκειμένου να προσδιοριστούν οι πιο πιθανές οδοί εμφάνισης του ιού στους ανθρώπους. Επιπλέον, όπως συμπληρώνουν, καθώς δεν σχετίζονταν όλες οι αρχικές περιπτώσεις με την αγορά θαλασσινών, είναι πιθανόν η ιστορία της προέλευσης του ιού να είναι πιο πολύπλοκη απ’ ό,τι είχε υπολογιστεί αρχικά.

Η COVID-19 είναι η πρώτη ασθένεια που εμπίπτει στην κατηγορία Χ και δεν είναι τυχαίο ότι ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός επιστημόνων τη συνδέει με τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούμε με το περιβάλλον μας. Επιπρόσθετα, και άλλες πρόσφατες ασθένειες, όπως το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS) και το αναπνευστικό σύνδρομο Μέσης Ανατολής (MERS), που προκλήθηκαν επίσης από κορονοϊούς, φαίνεται να ακολούθησαν αντίστοιχη τροχιά μετάδοσης από ζώα σε ανθρώπους, ενώ εκτιμάται ότι και στις δύο περιπτώσεις οι νυχτερίδες αποτέλεσαν την αρχική πηγή μόλυνσης. Σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα, ο ιός SARS-CoV μεταπήδησε στον άνθρωπο από μολυσμένες μοσχογαλές στην Κίνα, ενώ ο MERS-CoV προήλθε από μολυσμένες καμήλες στη Σαουδική Αραβία. Το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) εκτιμά ότι οι τρεις στις τέσσερις νεοεμφανιζόμενες μολυσματικές ασθένειες προέρχονται από την επαφή των ανθρώπων με ζώα.

Τα τελευταία χρόνια, οι ρυθμοί με τους οποίους διαταράσσουμε τα οικοσυστήματα και οδηγούμε άλλα είδη σε εξαφάνιση είναι τόσο μεγάλοι που ούτε εμείς οι ίδιοι προλαβαίνουμε να προσαρμοστούμε στις συνεχείς περιβαλλοντικές αλλαγές που προκαλούμε. Η εκβιομηχάνιση, η αστικοποίηση, η αποψίλωση δασών και η εμπορία άγριων ζώων φέρνουν όλο και πιο κοντά τους ανθρώπους με είδη της άγριας πανίδας με τα οποία δεν έρχονταν σε επαφή παλαιότερα. Διαταράσσονται έτσι οι αλληλεπιδράσεις των μικροοργανισμών με τους ξενιστές τους και ανοίγονται, για τους πρώτους, νέες δυνατότητες προσαρμογής μέσα από νέες αλυσίδες μετάδοσης. Επιπλέον, έρευνες δείχνουν ότι οι αλόγιστες καταστροφές που προκαλούμε στα οικοσυστήματα και η επακόλουθη μείωση της βιοποικιλότητας ευνοούν την εξάπλωση ειδών όπως τα τρωκτικά ή μερικά είδη νυχτερίδων, που αποτελούν δεξαμενές μικροβίων και είναι πιθανότερο να μεταδώσουν νέες ασθένειες σε άλλα ζώα και στον άνθρωπο. Παραμένουμε έτσι εκτεθειμένοι καθώς η βιολογική μας υπόσταση δεν είναι ικανή να προσαρμοστεί στους πολιτισμικούς ρυθμούς εξέλιξής μας. Ισως τελικά η ανθρώπινη «πρόοδος», όπως την αντιλαμβάνονται σήμερα οι αναπτυγμένες χώρες, να επιβάλλει έναν εξαντλητικό αγώνα επιβίωσης, από τον οποίο όλοι βγαίνουμε χαμένοι, ριψοκινδυνεύοντας να μην καταφέρουμε καν να παραμείνουμε στις θέσεις μας.

Η σημερινή πανδημία είναι μια παγκόσμια τραγωδία. Είναι επίσης μια ευκαιρία να ξεφύγουμε από την ψευδαίσθηση παντοδυναμίας που μας διακατέχει ως είδος και να επαναπροσδιορίσουμε την ιδεολογία της «προόδου» που μας διαμόρφωνε όλα αυτά τα χρόνια. Να συνειδητοποιήσουμε πως στον κόσμο μας, τον κόσμο της Κόκκινης Βασίλισσας, κάθε βήμα προόδου στον πολιτισμό μας συνοδεύεται από μια αλυσίδα μεταβολών στα έμβια και άβια συστήματα με τα οποία αλληλεπιδρούμε, τις συνέπειες των οποίων αδυνατούμε να εκτιμήσουμε και να ελέγξουμε πλήρως. Μας υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε τοποθετημένοι απέναντι απ’ το περιβάλλον αλλά είμαστε μέρος του κι ότι είναι σημαντικό τα βήματα αυτά να γίνονται με μέτρο, έχοντας συναίσθηση των ορίων των γνώσεών μας και σεβόμενοι τα όρια των άλλων όντων στον πλανήτη, τα οποία επηρεάζουμε κι από τα οποία εξαρτόμαστε με τρόπους όχι πάντα εμφανείς και αισθητούς. Είναι ο μόνος τρόπος να παραμείνουμε στη θέση μας. Οπως χαρακτηριστικά έχει αναφέρει στο παρελθόν ο Γάλλος φιλόσοφος Μπρούνο Λατούρ, ο τρόπος με τον οποίο αλληλεπιδρούμε με το ευρύτερο περιβάλλον μας δεν αποτελεί πια οικολογικό ζήτημα αλλά ζήτημα πολιτισμού και ίσως, στην πραγματικότητα που ζούμε σήμερα, ζήτημα επιβίωσης.

* Χημικός, βιολόγος, επιστημονική συγγραφέας

 «Ατομική Ευθύνη» και για το Περιβάλλον ….γίνεται;

Διανύοντας τις μέρες της πανδημίας, τα μηνύματα που λαμβάνουμε είναι πολλά. Πρώτα απ’ όλα, και το πιο κύριο, αυτό της ατομικής ευθύνης προκειμένου να εμποδίσουμε τη διασπορά του νέου κορωνοϊού αποφεύγοντας κάθε αρνητική τροπή που ενδέχεται να πάρουν τα πράγματα. Μήπως όμως, αυτή την «Ατομική Ευθύνη» την υιοθετήσουμε και για τη συμπεριφορά μας στο περιβάλλον?

Η έννοια αυτή δεν είναι καθόλου καινούρια. Για καμία κατάσταση, για κανένα φαινόμενο. Μας την μαθαίνουν από τις μικρές κιόλας ηλικίες για διάφορα ζητήματα που θα παρουσιασθούν στη ζωή μας. Το θέμα είναι πόσο καλά την κρατάμε «ζωντανή» εμείς στη συνείδηση μας και στις πράξεις μας. Πάρε παράδειγμα την κατάσταση που βιώνουμε σήμερα. Οι συνθήκες μας κατέστησαν έτσι, ώστε να ξυπνάμε και να κοιμόμαστε με την ατομική ευθύνη μας σε υψηλά ποσοστά ώστε να αποφύγουμε τα χειρότερα για την προσωπική μας, αλλά και του υπόλοιπου κόσμου, υγεία. Κάπως έτσι θα πρέπει να ήταν και για το περιβάλλον.

Η επιστημονική κοινότητα, εδώ και χρόνια, κάνει τα πάντα ώστε να μας υπενθυμίζει το πώς θα πρέπει να συμπεριφερόμαστε -σε καθημερινή βάση- απέναντι στο περιβάλλον. Πόσο όμως στεκόμαστε με υπευθυνότητα απέναντί του…; Η κλιματική αλλαγή, η υπερθέρμανση του πλανήτη, οι υπερκαταναλώσεις μάζας – ενέργειας, τα υψηλά ποσοστά ρύπανσης του αέρα, των εδαφών και των θαλασσών είναι κάποια από τα προβλήματα που αποδεικνύουν ότι η υπευθυνότητα μας απέναντι στο περιβάλλον είναι μηδαμινή. Και ναι, ίσως όλα αυτά να παραπέμπουν σε συλλογικές ενέργειες, όμως για να βγει ένα θετικό αποτέλεσμα από μια ομάδα, πρέπει να συμβάλλει ο καθένας ατομικά.

• Η ορθή ανακύκλωση των καθημερινών απορριμμάτων μας και όχι η ρίψη τους σε δρόμους, θάλασσες, ακτές ,δάση ή τέλος πάντων όπου μας είναι πιο εύκολο.
• Η απλούστευση και ελαχιστοποίηση των μετακινήσεων μας με τα μεταφορικά μέσα, παρά μόνο όπου και όποτε είναι απαραίτητες.
• Η μείωση των καθημερινών υπερκαταναλώσεων μας σε βιοτικό επίπεδο.
• Η ελαχιστοποίηση της άσκοπης καθημερινή υπέρ-σπατάλης των πρώτων υλών και αγαθών.
• Η εξέλιξη των γνώσεων και η ευαισθητοποίηση όλων μας σχετικά με τα διάφορα περιβαλλοντικά ζητήματα.

Όλα τα παραπάνω είναι ενέργειες που «ακούν» στην Ατομική Ευθύνη του καθενός-σε καθημερινή βάση- προς το περιβάλλον και τη προστασία του.

Δύσκολο να πραγματοποιηθούν δεν είναι. Το λάθος μας όμως είναι ότι δεν τα αντιμετωπίζουμε σαν κάτι ουσιώδεις. Αν σου έλεγαν ότι σε ένα χρόνο, για παράδειγμα, το σπίτι σου θα γκρεμιζόταν, μάλλον κάτι θα έκανες ώστε να αποτρέψεις αυτή την κατάσταση. Τι σε κάνει να πιστεύεις, λοιπόν, ότι και το περιβάλλον δεν είναι το σπίτι σου και ότι δεν «γκρεμίζεται» μέρα με τη μέρα; (!)

envinow.gr – 30 Απρ  2020

Κων/νος Κατσούλης τμ. Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Πατρών

Ατμοσφαιρικη ρυπανση στην Ελλαδα: Ετήσιο Κόστος 8.500 ζωες

Περισσότεροι από 8.500 θάνατοι θα μπορούσαν να προληφθούν ετησίως στη χώρα μας, εάν μειώνονταν οι συγκεντρώσεις ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αλλά και οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με τη νέα έκδοση «Περιβάλλον και Υγεία» του Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΚΠΑΑ). Όπως υπογραμμίζουν οι επικεφαλής των ερευνών, στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «η προστασία της δημόσιας υγείας συντελείται και μέσω της προστασίας του περιβάλλοντος».

Η έκδοση στηρίχθηκε στις έρευνες «Επιδράσεις στην υγεία από την ατμοσφαιρική ρύπανση στην Ελλάδα» της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, με επικεφαλής την καθηγήτρια Ε.Κ. Κατσουγιάννη, και «Κλιματική Αλλαγή και Υγεία» του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, με επικεφαλής τον καθηγητή Ν. Μιχαλόπουλο και δίνεται στη δημοσιότητα εν όψει της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος (05/06), αναδεικνύοντας με επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο αφενός τη σύνδεση της κατάστασης του περιβάλλοντος με την υγεία των πολιτών και αφετέρου την ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τις έρευνες και με βάση τα συνιστώμενα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) επίπεδα, 6.487 θάνατοι μπορούν να αποδοθούν στην έκθεση μικροσωματιδίων (ΡΜ2.5) ετησίως στα αστικά και ημιαστικά κέντρα, με τα μεγαλύτερα ποσοστά καταγραφής να αφορούν στους πληθυσμούς της Αθήνας (58%) και της Θεσσαλονίκης (13%) και 2.115 θάνατοι στις αγροτικές περιοχές, όπου η συγκέντρωση πληθυσμού είναι μεν μικρότερη σε σχέση με τα αστικά κέντρα, η μέση ηλικία τους όμως είναι μεγαλύτερη, δηλαδή υπάρχουν περισσότεροι ηλικιωμένοι άνθρωποι, που είναι πιο ευάλωτοι στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Ειδικά στο κέντρο της Αθήνας, οι μακροχρόνιες επιπτώσεις του διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ2) αντιστοιχούν σε 160 θανάτους.

«Όπως φαίνεται από την έρευνα, η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί πολύ περισσότερους θανάτους ακόμα και από πανδημίες όπως αυτή του Covid-19», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής του ΕΚΠΑΑ, Πέτρος Βαρελίδης.

Όπως επισημαίνει, «κατά τη διάρκεια της λήψης των περιοριστικών μέτρων διαπιστώθηκε μείωση κατά 1/3 της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, γεγονός που σίγουρα έχει μία θετική επίδραση στην ανθρώπινη υγεία», προσθέτοντας ότι «σημασία έχει να δούμε στο τέλος του έτους ποιά είναι η μέση τιμή της ετήσιας ρύπανσης».

Όπως έκανε γνωστό ο κ. Βαρελίδης, το ΕΚΠΑΑ βρίσκεται σε φάση ανάθεσης μελέτης για τη διεξοδική έρευνα όσον αφορά τα επίπεδα της μείωσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση κατά τη διάρκεια των μέτρων που ελήφθησαν εξαιτίας της πανδημίας.

Η καθηγήτρια βιοστατιστικής και επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ, Κλέα Κατσουγιάννη δηλώνεις το ΑΠΕ-ΜΠΕ: Για τα αποτελέσματα της έρευνας, «εκτιμήθηκε ο αποδοτέος αριθμός θανάτων και εισαγωγών επειγόντων περιστατικών στην βραχυχρόνια και μακροχρόνια έκθεση στα αιωρούμενα ατμοσφαιρικά σωματίδια και σε αέριους ρύπους για τα αστικά κέντρα και κατά περιφέρεια και αστικότητα».

Όπως αναφέρει η καθηγήτρια, «το κύριο πρόβλημα ρύπανσης είναι οι υψηλές συγκεντρώσεις σωματιδίων, ενώ το διοξείδιο του αζώτου και το όζον είναι σχετικά υψηλά και ενδεχομένως να αποτελέσουν αυξανόμενο πρόβλημα το μέλλον» και προσθέτει: «Οι κάτοικοι των μεγάλων αστικών κέντρων θα οφεληθούν σημαντικά αν οι συγκεντρώσεις των ρύπων μειωθούν στα επίπεδα που συνιστώνται από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας».

Όσον αφορά τα ενδεχόμενα οφέλη από τα μέτρα μείωσης της κυκλοφορίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η κ. Κατσούγιαννη εκφράζει τη βεβαιότητα ότι «θα έχουν προληφθεί ορισμένοι θάνατοι και άλλα προβλήματα υγείας από την μείωση τουλάχιστον της βραχυχρόνιας έκθεσης».

Ωστόσο, σχετικά με την επίδραση της έκθεσης στην εξέλιξη του COVID-19, επισημαίνει ότι «είναι πιθανό ότι μακροχρονίως εκτεθειμένα στη ρύπανση άτομα γίνονται πιο ευάλωτα, λόγω της μεγαλύτερης πιθανότητας εμφάνισης χρόνιων αναπνευστικών νοημάτων, στις συνέπειες του κορονοϊού».

Αν και «η πλήρης αποτίμηση τους θα γίνει όταν θα είναι όλα τα απαραίτητα δεδομένα διαθέσιμα, σίγουρα πάντως οι παρεμβάσεις για την επιδημία θα οδηγήσουν σε συμπεράσματα σχετικά με τα πιθανά οφέλη από την μείωση της έκθεσης στους επικίνδυνους ρύπους», τονίζει η καθηγήτρια του ΕΚΠΑ.

Οι συνέπειες της Κλιματικής Αλλαγής

Ως προς την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην υγεία των πολιτών τα αποτελέσματα της έρευνας προβλέπουν σύμφωνα με τις πλέον μετριοπαθείς προβλέψεις, ότι ο αριθμός ημερών με ισχυρή θερμική επιβάρυνση για τον πληθυσμό της Αθήνας αναμένεται να αυξηθεί κατά 50% στο εγγύς μέλλον (2021-2050), με περαιτέρω αύξηση μέχρι τα τέλη του 21ου αιώνα, σε σύγκριση με την περίοδο αναφοράς 1961-1990.

Μάλιστα, το δυσμενέστερο κλιματικό σενάριο προβλέπει ότι ο αριθμός των ωρών με μεγάλη δυσφορία στην περιοχή της Αθήνας πρόκειται να αυξηθεί σε ποσοστό που υπερβαίνει το 150% στο απώτερο μέλλον (2071-2100), σε σχέση με την τελευταία 30ετία του 20ου αιώνα (1971-2000).

Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο καθηγητής περιβαλλοντικής Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης Νίκος Μιχαλόπουλος, «τα αποτελέσματα της μεγάλης πλειοψηφίας των κλιματικών μοντέλων, συμφωνούν στο ότι η Νότια Ευρώπη αναμένεται να είναι από τις περιοχές του πλανήτη που θα πληγούν ιδιαίτερα από τα ισχυρά κύματα ζέστης, ενώ διαπιστώνεται και ισχυρή τάση για άνοδο της ξηρασίας στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Κατά συνέπεια και η Ελλάδα είναι από τις χώρες οι οποίες θα πρέπει να βρίσκονται σε επιφυλακή για την αντιμετώπιση πιθανών ακραίων περιστάσεων που μπορεί να πλήξουν καίρια την υγεία των πολιτών αλλά και τομείς της οικονομικής δραστηριότητας».

Σύμφωνα με τον κ. Μιχαλόπουλο, που είναι επίσης διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών, Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Αστεροσκοπείου, «στην έκθεση του ΕΚΠΑΑ, περιγράφονται αναλυτικά οι πιθανοί κίνδυνοι για την υγεία του πληθυσμού της χώρας, τους οποίους μπορεί να επιφέρει η αναμενόμενη κλιματική αλλαγή, λόγω θερμικής καταπόνησης και λόγω της πιθανής μετάδοσης ασθενειών μέσω κουνουπιών φορέων».

Όπως εξηγεί ο καθηγητής, «αυτή η επιλογή έγινε καθώς οι πιθανές άμεσες επιπτώσεις στην υγεία που μπορεί να προκύψουν λόγω των επιδράσεων της κλιματικής αλλαγής στους δύο αυτούς τομείς, μπορεί να είναι εξαιρετικά σοβαρές και γενικευμένες σε μεγάλα τμήματα του ελληνικού πληθυσμού».

Ποια είναι τα μέτρα που απαιτούνται για τον περιορισμό του φαινομένου; Σύμφωνα με τον κ. Βαρελίδη, «η προώθηση της ηλεκτροκίνησης και της βιώσιμης κινητικότητας είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό μέτρο για την αντιμετώπιση του φαινομένου της ρύπανσης. Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα προβλέπει επίσης πολύ σημαντικά μέτρα για τη μείωση των εκπομπών CO2, καθώς επίσης και η προώθηση του βιοαερίου για την αξιοποίηση των αποβλήτων, η ενίσχυση των ΑΠΕ, η αναβάθμιση του κτηριακού αποθέματος της χώρας, αλλά και ο καθορισμός τομεακών πολιτικών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (π.χ. γεωργία τουρισμός κλπ), για τις οποίες απαιτούνται εθνικά μέτρα».

Σχολιάζοντας την επικείμενη μετεξέλιξη του ΕΚΠΑΑ σε Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής αλλαγής, με βάση τις προβλέψεις του νέου περιβαλλοντικού νόμου, ο κ. Βαρελίδης, τη χαρακτήρισε ως ένα πολύ σημαντικό βήμα για την ενίσχυση τoυ ρόλου και του κύρους του.

Τέλος, όπως επισημαίνει στον πρόλογο της έκδοσης η απερχόμενη πρόεδρος του ΔΣ ΕΚΠΑΑ, Ζωή Βροντίση, «οι μέχρι τώρα ρυθμίσεις περιβαλλοντικής προστασίας αντιμετωπίζουν το περιβάλλον και τη φύση ως εμπόδιο ευημερίας. Αντίθετα η έκδοση αυτή τονίζει ότι η λήψη ουσιαστικών μέτρων περιβαλλοντικής προστασίας είναι μέρος της λύσης».

Πηγή: www.skai.gr

31/05/2020

Ναι στις ΑΠΕ, ναι και στις χαμηλότερες τιμές

Η αποτίμηση του υφιστάμενου πλαισίου των διαγωνιστικών διαδικασιών για τα έργα ΑΠΕ (η ισχύς του οποίου εκπνέει στο τέλος του έτους) και η χάραξη της διάδοχης κατάστασης ήταν το αντικείμενο ευρείας σύσκεψης που πραγματοποιήθηκε σήμερα στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, υπό την προεδρία του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστή Χατζηδάκη και της Γενικής Γραμματέως Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών Αλεξάνδρας Σδούκου. Στη σύσκεψη συμμετείχαν ο επικεφαλής της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Θανάσης Δαγούμας, ο διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας Γιώργος Ιωάννου, ο διευθύνων σύμβουλος του Διαχειριστή ΑΠΕ και Εγγυήσεων Προέλευσης (ΔΑΠΕΕΠ) καθώς και εκπρόσωποι των θεσμικών φορέων του κλάδου των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

Στην εισαγωγική του τοποθέτηση, ο κ. Χατζηδάκης σημείωσε ότι «Πριν από 10-15 έπρεπε να δοθούν ισχυρά κίνητρα στις ΑΠΕ για να τις γνωρίσουν οι επενδυτές και να τοποθετηθούν σε αυτόν τον τομέα. Από τότε τα πράγματα άλλαξαν πολύ και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Οι ΑΠΕ είναι βασικός μοχλός της παραγωγής ενέργειας και θα γίνουν ακόμα περισσότερο. Μια θετική προσαρμογή για τον χώρο έχει γίνει το τελευταίο διάστημα με την απλοποίηση των αδειοδοτήσεων. Θα προχωρήσουμε και σε δεύτερο «κύμα» απλοποίησης σε συνεργασία με την αγορά. Υπάρχει μια πλημμυρίδα αιτήσεων για αδειοδότηση έργων ΑΠΕ. Εάν υλοποιηθούν όλα, θα έχουμε ΑΠΕ που θα καλύπτουν στο πολλαπλάσιο τις ανάγκες της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό σημαίνει ότι οι ΑΠΕ θα πρέπει να πάψουν να είναι ρυθμισμένη αγορά. Θα πρέπει σταδιακά να αρχίσουν να λειτουργούν όπως και στις περισσότερες (αν όχι σε όλες) τις χώρες της Ευρώπης. Λόγω του Target Model θα περάσουμε σε ένα καθεστώς ελεύθερου ανταγωνισμού με ό,τι αυτό συνεπάγεται, με σεβασμό στους κανόνες, τις δεσμεύσεις μας έναντι στην ΕΕ, με βάση τις προβλέψεις του Συντάγματος. Μας ενδιαφέρει να στηρίξουμε τους παραγωγούς, αλλά μας ενδιαφέρουν ασφαλώς και οι τιμές που πληρώνει η βιομηχανία και ο μέσος καταναλωτής. Δεν είναι ανεκτό η Ελλάδα να έχει την υψηλότερη χονδρεμπορική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ. Θεωρώ ντροπή το ότι είμαστε οι τελευταίοι που δεν έχουμε εφαρμόσει το Target Model. Θα προχωρήσουμε παράλληλα σε μια περαιτέρω διευκόλυνση της αδειοδότησης αίροντας τα όποια γραφειοκρατικά εμπόδια, αλλά και σε έναν εξορθολογισμό της αγοράς. Διαγωνισμοί θα υπάρχουν μεταβατικά, στη συνέχεια όμως θα περάσουμε πλήρως στις προβλέψεις του Target Model. Αυτό σημαίνει μακροπρόθεσμες συμβάσεις μεταξύ προμηθευτών και καταναλωτών (PPA) και ότι συμβαίνει στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου βιομηχανία και καταναλωτές έχουν χαμηλότερες τιμές και οι παραγωγοί έχουν κέρδη. Αυτή είναι η πολιτική κατεύθυνση».

Η κ. Σδούκου έκανε λόγο για σαφώς θετική αποτίμηση του υφιστάμενου διαγωνιστικού πλαισίου. Όπως είπε, «Στην περίοδο 2018-2020 «κλείδωσαν» τιμές αιολικοί και φωτοβολταϊκοί σταθμοί συνολικής ισχύος 2,7 GW, ενώ παρατηρήθηκε και σημαντική υποχώρηση των τιμών, ακολουθώντας βέβαια και την ευρύτερη τάση απομείωσης του κόστους παραγωγής». Όπως υπογράμμισε, βασικός άξονας του νέου σχεδίου (που θα πρέπει να ετοιμαστεί άμεσα από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και να σταλεί στην Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της ΕΕ ώστε να εγκριθεί πριν την 1η Ιανουαρίου 2021 και να μην υπάρχει θεσμικό κενό) είναι να διασφαλίζεται χαμηλότερο κόστος ενέργειας, επ’ ωφελεία του τελικού καταναλωτή. «Συμφωνούμε όλοι όμως ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη και είναι απαραίτητη μια μεταβατική περίοδος που θα επιτρέψει στον κλάδο των ΑΠΕ να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα που θα δημιουργήσει το Target Model, ώστε η μετάβαση στο νέο περιβάλλον λειτουργίας να γίνει ομαλά και να μην ανακόψει την ισχυρή δυναμική του τομέα».

Ακολούθησε διαλογική συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των συμμετεχόντων, με την κ. Σδούκου να κλείνει τη σύσκεψη καλώντας όλους τους φορείς να υποβάλλουν εγγράφως τις παρατηρήσεις τους τις επόμενες ημέρες, ώστε να ληφθούν υπόψη κατά τη σύνταξη της ελληνικής πρότασης για το νέο πλαίσιο των διαγωνιστικών διαδικασιών που τελεί υπό επεξεργασία.

Πηγή: envinow.gr, 19 Σεπτ 2020